Ο πάπας Λέων και ο πατριάρχης Βαρθολομαίος απήγγειλαν μαζί το «Πιστεύω» στη Νίκαια Βιθυνίας

Ο πάπας Λέων και ο πατριάρχης Βαρθολομαίος απήγγειλαν μαζί το «Πιστεύω» στη Νίκαια της Βιθυνίας, κατά τη διάρκεια μιας ιστορικής κοινής λειτουργίας την Παρασκευή (28.11.2025), την οποία οι δύο Εκκλησίες παρουσιάζουν ως μια κίνηση με ιδιαίτερο συμβολισμό, συνδεόμενη με τις προσπάθειες ενίσχυσης του διαλόγου για την ενότητα των Χριστιανών.

Ο πάπας Λέων, σε επίσημη επίσκεψη στην Τουρκία, τοποθετεί αυτό το ιστορικό γεγονός με τον πατριάρχη Βαρθολομαίο στο επίκεντρο του ταξιδιού του, υπογραμμίζοντας τη σημασία της επιστροφής στις κοινές θεολογικές ρίζες των Εκκλησιών.

Μπροστά στα ερείπια της βασιλικής του Αγίου Νεοφύτου, στο σημείο όπου οι επίσκοποι συνέταξαν το Σύμβολο της Πίστεως της Νίκαιας, οι δύο πνευματικοί ηγέτες θέλουν να υπενθυμίσουν όσα ενώνουν — και όχι όσα χωρίζουν — τους Χριστιανούς.

Το κοινό κάλεσμα για την ενότητα των Χριστιανών

Για πρώτη φορά στην ιστορία, ένας Πάπας και ο Οικουμενικός Πατριάρχης τιμούν μαζί την κληρονομιά αυτής της θεμελιώδους Συνόδου, υπογραμμίζοντας τη διάρκεια μιας κοινής πίστης παρά τους αιώνες διαιρέσεων. Η εικόνα είναι σπάνια: δύο εξέχουσες μορφές του χριστιανισμού δίπλα-δίπλα, σε μια στιγμή που θεωρείται καθοριστική τόσο από το Βατικανό όσο και από το Φανάρι.

Μέσα σε αυτό το βαθιά συμβολικό περιβάλλον, ο πάπας Λέων και ο πατριάρχης Βαρθολομαίος απηύθυναν κοινό κάλεσμα για την ενότητα των Χριστιανών.

Στην ομιλία του, ο Βαρθολομαίος επέλεξε να τοποθετήσει το γεγονός στη συνέχεια της ιστορίας: «Επιστρέφουμε στο λίκνο της χριστιανικής πίστης», ανέφερε, καλώντας παράλληλα «να ακούσουμε όλες τις φωνές των πιστών» για να προχωρήσουμε προς την κοινωνία. Υπενθύμισε ότι οι διαιρέσεις, οι συγκρούσεις και οι αναταράξεις των περασμένων αιώνων δεν εξαφάνισαν την κληρονομιά της Πρώτης Συνόδου, την οποία οι δύο Εκκλησίες τιμούν σήμερα με «κοινή ευλάβεια και κοινή ελπίδα».

Ο Πατριάρχης στάθηκε ιδιαίτερα στον κεντρικό ρόλο του Συμβόλου της Πίστεως της Νικαίας, το οποίο χαρακτήρισε «σπόρο για ολόκληρη τη χριστιανική ύπαρξη» — ένα κείμενο που δεν εκφράζει «το ελάχιστο», αλλά «το όλον», και που εξακολουθεί να ορίζει την πίστη όπως την διατύπωσαν οι Πατέρες της Εκκλησίας. «Με την πίστη της Νικαίας να φλέγεται στις καρδιές μας, ας τρέξουμε τον δρόμο της ενότητας», τόνισε ενώπιον των αντιπροσωπειών από 22 Εκκλησίες και ομολογίες.

Ο πάπας Λέων ΙΔ΄ υπογράμμισε επίσης τον ισχυρό συμβολισμό της συνάντησης. Συγκινημένος από τη μεγάλη παρουσία του κόσμου, μίλησε για μια «πολύτιμη ευκαιρία» να σταθούν όλοι μαζί, ενωμένοι, στον τόπο όπου συγκλήθηκε η Σύνοδος του 325 μ.Χ. Για τον Ποντίφικα, η επιστροφή στη Νίκαια σημαίνει επιστροφή «στο λίκνο της χριστιανικής πίστης», και υπενθύμιση ότι οι δεσμοί ανάμεσα στις Εκκλησίες μπορούν —παρά τις ιστορικές ρωγμές— να αποτελέσουν βάση για πρόοδο.

Με την κοινή τέλεση αυτής της ξεχωριστής λειτουργίας, ο πάπας και ο πατριάρχης θέλουν η Νίκαια να αποτελέσει όχι μόνο υπενθύμιση των απαρχών, αλλά και σημείο αναφοράς για το μέλλον: έναν τόπο όπου, μέσα στις εντάσεις του σύγχρονου κόσμου, μπορεί να εκφραστεί —έστω και στιγμιαία— η δυνατότητα μιας χριστιανικής ενότητας.

Το Ιζνίκ, μια μικρή πόλη 45.000 κατοίκων περίπου 90 χιλιόμετρα νοτιοανατολικά της Κωνσταντινούπολης, βρίσκεται εδώ και ημέρες στο επίκεντρο της προσοχής. Η επίσκεψη του Πάπα έχει προσελκύσει χιλιάδες προσκυνητές και επισκέπτες, σύμφωνα με τα τοπικά μέσα ενημέρωσης. Η πόλη, γνωστή από τον 16ο αιώνα για την παράδοση της κεραμικής της — τα περίφημα πλακίδια που κοσμούν, μεταξύ άλλων, και το Μπλε Τζαμί της Κωνσταντινούπολης — βλέπει ξαφνικά την θρησκευτική της ιστορία να επανέρχεται στο προσκήνιο. Τα αρχαία θεμέλια της βασιλικής, τα οποία ήρθαν πρόσφατα στο φως μετά την πτώση της στάθμης της γειτονικής λίμνης, υπενθυμίζουν τη συνέχεια μιας μνήμης που παραμένει ζωντανή για τις Εκκλησίες.

Όμως το Ιζνίκ κουβαλά και μια πιο σκοτεινή ιστορική κληρονομιά, λιγότερο πρόσφορη για ενότητα: εδώ είχαν βρει καταφύγιο οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες μετά τη λεηλασία της Κωνσταντινούπολης από τους Σταυροφόρους τον 13ο αιώνα. Μια βαθιά πληγή στις σχέσεις Καθολικών και Ορθοδόξων. Το γεγονός ότι οι δύο ηγέτες προσεύχονται μαζί σε αυτό το μέρος, όπως επισημαίνουν αρκετοί αναλυτές, αποτελεί μία ιδιαίτερα συμβολική πράξη συμφιλίωσης.

Για τον πάπα Λέοντα και τον πατριάρχη Βαρθολομαίο, η σημερινή ημέρα λειτουργεί ταυτόχρονα ως φόρος τιμής στις ρίζες της πίστης και ως μήνυμα προς το μέλλον: σε έναν κόσμο που δοκιμάζεται από συγκρούσεις και θρησκευτικές ρωγμές, η Νίκαια επανέρχεται ως τόπος όπου μπορεί — έστω εύθραυστα — να εκφραστεί η ιδέα μιας κοινής χριστιανικής ενότητας.