Ο στρατάρχης Χαλίφα Χάφταρ, άλλοτε βασικός σύμμαχος της Ελλάδας στον λιβυκό γρίφο και σθεναρός πολέμιος του τουρκολιβυκού μνημονίου, φαίνεται πλέον να «ευθυγραμμίζεται» με την Τρίπολη και κατ’ επέκταση με την Άγκυρα, ακολουθώντας μια γεωπολιτική στροφή που αιφνιδίασε την Αθήνα και δημιουργεί νέες συνθήκες έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο. Το ερώτημα που κυριαρχεί πλέον στα διπλωματικά γραφεία: Πώς και γιατί ο Χάφταρ «πούλησε» την Ελλάδα;
Ο προστατευόμενος της Αθήνας
Η σχέση της Ελλάδας με τον Χάφταρ ενισχύθηκε κατακόρυφα τον Ιανουάριο του 2020, όταν ο επικεφαλής του Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) επισκέφθηκε αιφνιδιαστικά την Αθήνα, λίγα μόλις 24ωρα πριν από τη Διάσκεψη του Βερολίνου για τη Λιβύη. Η ελληνική κυβέρνηση, αποκλεισμένη τότε από το τραπέζι των συνομιλιών, βρήκε στο πρόσωπο του Χάφταρ έναν ισχυρό αντίπαλο του Σάρατζ και του τουρκολιβυκού συμφώνου για την ΑΟΖ.
Ο Χάφταρ, στη σκιά τότε της υποστήριξης που λάμβανε από την Αίγυπτο, τη Γαλλία, αλλά και τη Ρωσία, θεωρείτο από την Αθήνα ως ο «μοχλός πίεσης» που θα μπορούσε να ανατρέψει την επιρροή της Άγκυρας στην Τρίπολη. Οι φωτογραφίες από τη συνάντηση του με τον Νίκο Δένδια, οι δηλώσεις περί ακυρότητας του τουρκολιβυκού συμφώνου και οι υποσχέσεις για μελλοντική θαλάσσια συμφωνία με την Ελλάδα, δημιουργούσαν την ψευδαίσθηση ενός στρατηγικού άξονα.
Η γεωπολιτική στροφή και τα νέα δεδομένα
Τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν δραστικά μετά το 2021. Η Τουρκία πέτυχε να εδραιώσει την παρουσία της στην Τρίπολη, μέσω στρατιωτικών βάσεων, drone και πολιτικής επιρροής, ενώ ο Χάφταρ –αν και διατήρησε τον έλεγχο της ανατολικής Λιβύης– άρχισε να επανεξετάζει τη στρατηγική του. Η διεθνής αναγνώριση μετατοπιζόταν ξεκάθαρα προς την κυβέρνηση της Τρίπολης, και ο ίδιος βρέθηκε να παίζει ρόλο περισσότερο «τοπικού άρχοντα» παρά εθνικού ηγέτη.
Οι πιέσεις από το εσωτερικό και η ανάγκη για διατήρηση επιρροής τον οδήγησαν σε πιο πραγματιστικές επιλογές. Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, το τελευταίο εξάμηνο ο Χάφταρ άρχισε να αποζητά επαναπροσέγγιση με την Τρίπολη – και διά της πλαγίας με την Άγκυρα. Τα συμφέροντα του γιου του Σαντάμ Χάφταρ, ο οποίος προαλείφεται για διάδοχος και δραστηριοποιείται επιχειρηματικά σε περιοχές με τουρκική παρουσία, φαίνεται πως έπαιξαν καταλυτικό ρόλο.
Η στροφή 180 μοιρών: Τα θαλάσσια «οικόπεδα» και το τουρκικό άνοιγμα
Η σταγόνα που ξεχείλισε το ποτήρι για την ελληνική διπλωματία ήταν η πρόσφατη στάση του Χάφταρ ως προς την εκμετάλλευση των θαλάσσιων οικοπέδων στην περιοχή της λιβυκής ΑΟΖ. Αντί να εναντιωθεί στην τουρκολιβυκή συμφωνία –όπως έκανε το 2020– εμφανίστηκε να την αποδέχεται εμμέσως, μην αντιδρώντας στις συμφωνίες που συνάπτει η Τρίπολη με την Τουρκία για σεισμικές έρευνες και γεωτρήσεις, σε περιοχές που αμφισβητούν ευθέως τα ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα νότια της Κρήτης.
Η στάση αυτή ερμηνεύεται ως έμμεση νομιμοποίηση του τουρκολιβυκού μνημονίου. Στην πράξη, ο Χάφταρ δεν στηρίζει πλέον την ελληνική θέση περί ακυρότητας. Το μήνυμα είναι ξεκάθαρο: Η Ελλάδα δεν αποτελεί πλέον προτεραιότητα για τον στρατάρχη.
Γιατί «πούλησε» την Ελλάδα;
Η απάντηση συνοψίζεται σε μια λέξη: ρεαλισμός.
Οικονομικά συμφέροντα: Η Τουρκία έχει εισέλθει δυναμικά στη λιβυκή αγορά και αναλαμβάνει έργα υποδομής, ασφάλειας και ενέργειας.
Εσωτερική πολιτική ισορροπία: Ο Χάφταρ χρειάζεται μια μόνιμη θέση στο μελλοντικό πολιτικό σκηνικό της Λιβύης και δεν μπορεί να αγνοήσει την Τρίπολη – άρα ούτε την Άγκυρα.
Έλλειψη ανταλλάγματος από την Αθήνα: Η Ελλάδα δεν προσέφερε ποτέ πραγματική στρατιωτική ή οικονομική στήριξη – μόνο διπλωματική κάλυψη.Το λάθος της Αθήνας: Πίστη σε έναν παίκτη χωρίς εξουσία
Η ελληνική διπλωματία επένδυσε σε έναν παράγοντα με περιορισμένη ισχύ και χωρίς διεθνή αναγνώριση. Ο Χάφταρ είχε ρόλο στη Λιβύη, αλλά όχι την εξουσία για να καθορίσει την εθνική της εξωτερική πολιτική. Η επιλογή να στηριχθεί εκείνος αντί για μια ευρύτερη προσέγγιση με φυλές και πολιτικές δυνάμεις, ίσως αποδειχθεί στρατηγικό λάθος.
Η Άγκυρα κερδίζει έδαφος, η Αθήνα αναζητά νέες ισορροπίες
Η εξέλιξη με τον Χάφταρ ενισχύει το τουρκικό αφήγημα περί νομιμότητας των κινήσεών της στη Λιβύη και στο Αιγαίο. Η Ελλάδα, αν και έχει προχωρήσει σε οριοθετήσεις με Αίγυπτο και Ιταλία, βλέπει να διαμορφώνεται ένα de facto πλαίσιο αμφισβήτησης στο νότιο μέτωπο.
Το επόμενο διάστημα η Αθήνα θα πρέπει:
Να εντείνει τις επαφές με τον νέο λιβυκό πολιτικό χάρτη.
Να αυξήσει την επιρροή της μέσω οικονομικών εργαλείων, όχι μόνο διπλωματικών.
Να προετοιμαστεί για σενάρια γεωτρήσεων και επιβολής τετελεσμένων στην Ανατολική Μεσόγειο.Αυτό που ξεκίνησε ως στρατηγική συμμαχία, κατέληξε σε μια πικρή υπενθύμιση: Στη διεθνή πολιτική, δεν υπάρχουν φιλίες — μόνο συμφέροντα. Και αυτά, προς το παρόν, ο Χάφταρ τα βλέπει ανατολικά.
Πηγή: newsbomb.gr
