Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία: Η εκπαίδευση ως γέφυρα ισότητας | Της Ολυμπίας Χουρσόγλου

Η 3η Δεκεμβρίου, Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία, μας υπενθυμίζει τη σημασία της συμπερίληψης και της ισότητας. Στην καρδιά αυτής της προσπάθειας βρίσκεται η εκπαίδευση, ένας βασικός πυλώνας για τη διαμόρφωση μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς.

Η Σημασία της Προσβάσιμης Εκπαίδευσης

Η UNESCO εκτιμά ότι το 90% των παιδιών με αναπηρία στις αναπτυσσόμενες χώρες δεν πηγαίνει σχολείο. Στις ανεπτυγμένες χώρες, αν και τα ποσοστά φοίτησης είναι υψηλότερα, οι μαθητές με αναπηρία αντιμετωπίζουν συχνά χαμηλότερα επίπεδα ακαδημαϊκής επιτυχίας και κοινωνικής ενσωμάτωσης. Σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (2020):

• Το 28% των μαθητών με αναπηρία στην Ευρώπη εγκαταλείπει πρόωρα το σχολείο.

• Μόλις το 7% ολοκληρώνει την τριτοβάθμια εκπαίδευση, έναντι 37% των συνομηλίκων τους.

Ο Ρόλος της Εκπαίδευσης στη Συμπερίληψη

Η έρευνα δείχνει ότι η ενσωμάτωση μαθητών με αναπηρία σε γενικές τάξεις, όταν υποστηρίζεται κατάλληλα, ενισχύει τόσο τη δική τους πρόοδο όσο και την ενσυναίσθηση των υπόλοιπων μαθητών. Σχολεία που εφαρμόζουν συστήματα συμπεριληπτικής εκπαίδευσης σημειώνουν βελτιωμένα αποτελέσματα σε γνωστικές δεξιότητες για όλους τους μαθητές, αλλά και μείωση των φαινομένων σχολικού εκφοβισμού.

Εκπαιδευτική Τεχνολογία: Ένας Καταλύτης Αλλαγής

Τα τεχνολογικά εργαλεία έχουν μεταμορφώσει την εκπαίδευση για τους μαθητές με αναπηρία. Σύμφωνα με τη μελέτη του World Bank Group (2022):

• Το 75% των μαθητών με αναπηρίες που χρησιμοποίησαν ψηφιακά εργαλεία πέτυχαν καλύτερη ακαδημαϊκή πρόοδο.

• Οι μαθητές με δυσλεξία παρουσίασαν 50% ταχύτερη βελτίωση στην ανάγνωση χάρη σε προγράμματα ανάγνωσης με υποβοήθηση φωνής.

Προκλήσεις στην Ελλάδα

Σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Εκπαιδευτικής Πολιτικής (ΙΕΠ):

• Το 45% των ελληνικών σχολικών κτιρίων δεν διαθέτει προσβάσιμες υποδομές.

• Λιγότερο από το 30% των εκπαιδευτικών έχει παρακολουθήσει επιμορφώσεις σχετικά με τη διαφοροποιημένη διδασκαλία.

Προτάσεις Βελτίωσης

Επιβεβλημένη κρίνεται σήμερα η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Άλλωστε, η δημιουργία προγραμμάτων συνεχιζόμενης επιμόρφωσης για συμπεριληπτικές πρακτικές έχει πλέον ανοίξει τον δρόμο για τους επιμορφούμενους από κάθε γωνιά της χώρας, με σύγχρονα και ασύγχρονα μέσα. Στον αντίποδα βρίσκεται, δυστυχώς, η στήριξη του εκπαιδευτικού δυναμικού της χώρας σε υποδομές και εξοπλισμό. Οι επενδύσεις σε προσβάσιμες τάξεις και τεχνολογία οφείλουν να ενισχυθούν, τόσο για να πετύχουμε την προσβασιμότητα των ατόμων, όσο και για να κάνουμε πράξη την συσσωρευόμενη θεωρητική εκπαιδευτική γνώση. Το υποστηρικτικό προσωπικό, επίσης, έχει αρχίσει να εντάσσεται αλλά σε καμία περίπτωση δεν επαρκεί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα από την σχολική πραγματικότητα είναι η ταυτόχρονη παρακολούθηση μαθητών από εκπαιδευτικό παράλληλης στήριξης που θα έπρεπε να αφορά κατ’ αποκλειστικότητα εκάστη περίπτωση υποκειμένου. Η ενίσχυση με εξιδεικευμένο προσωπικό στις σχολικές μονάδες είναι και εφικτή και επιβεβλημένη. Περαιτέρω, η προώθηση της έρευνας με χρηματοδότηση ερευνητικών έργων για την ανάπτυξη καινοτόμων μεθόδων διδασκαλίας, θα δώσει κίνητρο και άμεσα αποτελέσματα στους επιστήμονες που επιχειρούν με τα πενιχρά μέσα των δημοσίων ιδρυμάτων να δομήσουν σταθμισμένα εργαλεία διάγνωσης και αποκατάστασης των μαθησιακών προκλήσεων που αντιμετωπίζουν τόσο τα ίδια τα άτομα, όσο και οι γονείς και οι φροντιστές τους.

Το μήνυμα της ημέρας

Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία είναι μια ευκαιρία να αναλογιστούμε την πρόοδο αλλά και τις προκλήσεις. Η εκπαίδευση μπορεί και πρέπει να είναι ο θεμέλιος λίθος μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς, δίνοντας σε όλα τα παιδιά την ευκαιρία να αξιοποιήσουν το δυναμικό τους.

ΟΛΥΜΠΙΑ ΧΡ. ΧΟΥΡΣΟΓΛΟΥ

ΙΣΤΟΡΙΚΟΣ-ΦΙΛΟΛΟΓΟΣ-ΕΙΔΙΚΗ ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΣ